Położenie i ludność gminy
Nazwa Tuchomie jest nazwą dwuznaczna. Jako nazwa dzierżawcza z *- jo od nazwy osobowej Tuchom (1313) jest modelem archetypicznym jak Radom, Stradom o podstawie imiesłowowej na -om. W 1570 roku pojawia się zapis Tuchomie (z formą *-oje). Może być także nazwa topograficzną na bazie * tuxb* toxb jako coś mokrego, stęchłego w terenie, gdyż Tuchomie leży nad jeziorem, rzeką i bagnami. Tuchomie jest siedzibą gminy, położone jest w województwie pomorskim między dwoma jeziorami, 14 km na południowy zachód od Bytowa, przy głównej drodze z Miastka Teren gminy ma charakter rolniczy, urozmaiconą rzeźbę terenu ukształtowaną w stadiale pomorskim ostatniego zlodowacenia, zwanego bałtyckim, stąd obfitość wód. Zmienna wysokość terenu, znaczna różnica w jego rzeźbie i rozmieszczenie szaty roślinnej, a także niejednakowa odległość od wybrzeży Morza Bałtyckiego są przyczyną, że Ziemia Tuchomska, jako część Pojezierza Bytowskiego jest krainą o najsurowszych warunkach klimatycznych w tej części pojezierza pomorskiego. Przez gminę przepływa rzeka Kamienica, wypływająca z wąskiego jeziora Kamieniczno. Kamienica w Tuchomiu przepływa przez dwa płytkie jeziora o nieregularnej rynnie: Orlicko (dziś w szczątkowym stanie ze względu na spuszczenie wody w minionych latach) i Tuchomskie.
Rok 1945 przyniósł zasadniczą zmianę w stosunkach panujących na Ziemi Tuchomskiej. W lutym 1945 roku dotarła do Tuchomia wojna, a na początku marca toczyły się kilkudniowe walki. Po jego zdobyciu władzę w Tuchomiu objęła komendantura armii radzieckiej, która mieściła się w budynku naprzeciwko poewangelickiego kościoła. Konferencja pokojowa w Poczdamie (VII-VIII 1945) ostatecznie przyznała Ziemie Odzyskane Polsce. Początkowo Tuchomie jako część powiatu Bytowskiego pozostawało w granicach okręgu Pomorza Zachodniego utworzonego 14.02.1945 roku. Parę miesięcy później, w dniu 7 lipca, wraz z sąsiednimi powiatami teren ten został przekazany do województwa gdańskiego. Następne zmiany podziału administracyjnego włączyły powiat bytowski do województwa szczecińskiego, a następnie w nowo utworzonym województwie koszalińskim. Stopniowo tworzono tu polską administrację, przejmowano władzę od komend wojskowych. Już w 1945 roku podzielono obszar powiatu na 9 gmin, a te na 61 gromad. Po kilku zmianach ostatecznie w 1947 r. przyjęto podział na 7 gmin wiejskich, w tym Tuchomie, licząca 9 gromad.
Zagadnienie ludności gminy Tuchomie jest bardzo złożone ze względu na zmiany jakie zaszły tu po roku 1945. Szybkość natarcia Armii Czerwonej spowodowała bezplanową ucieczkę ludności.1.08.1945 r. stan zaludnienia Gromady Tuchomie wynosił 60 %, w porównaniu do roku 1939. Ówczesną Gromadę Tuchomyśl zamieszkiwało wówczas 448 Polaków i 2159 Niemców. Postanowienia konferencji poczdamskiej mówiły o wysiedleniu ludności narodowości niemieckiej z terenów, które zostały zwrócone Polsce i zasiedlenie tych terenów przez ludność polską. Ludność niemiecka stała się celem odwetu Armii Czerwonej za zbrodnie nazistów. Przez pierwsze tygodnie rabunek i gwałty na terenie gminy były na porządku dziennym. W rezultacie akcji przesiedlania na terenie wsi pozostała garstka ludności niemieckiej. Po roku 1945 ponad połowę mieszkańców stanowili Kaszubi, czyli Pomorzanie, rodzima ludność Pomorza, posługujących się językiem kaszubskim. Kaszubi autochtoni, rdzenni mieszkańcy, zamieszkiwali głównie Piaszno, a także Ciemno. Znaleźli się oni w szczególnie trudnej sytuacji, gdyż przymusowo wpisywani byli na niemiecką listę narodowościową (Volksdeutsch Liste) i w cieleni do Wermachtu. Wielu Kaszubów razem z Niemcami zostało wywiezionych na roboty na Sybir. Także ludność napływowa z powodu nieznajomości stosunków narodowościowych uważała ich za Niemców ponieważ spotykała się z użyciem języka niemieckiego wśród Kaszubów.
Od 1947 roku Tuchomie, stało się miejscem wysiedlenia dla Łemków, którzy przybyli tu w wyniku akcji „Wisła ”. Miała ona zlikwidować zbrojne podziemie ukraińskie. Takie skupienie ludności przybyłej z różnych stron miało ogromny wpływ na życie gminy. Było to zjawisko właściwe dla wszystkich tzw. Ziem Odzyskanych. Spotykali się ludzie o różnych postawach społecznych, politycznych, moralnych, różnym poczuciu kultury duchowej, materialnej, reprezentujący różne tradycje i nawyki grupowe, co nieraz powodowało konflikty. Przez cały okres powojenny ludność zajmowała się głównie rolnictwem zarówno indywidualnym, spółdzielczym, jak i państwowym. Część ludności zatrudniona była w spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, część w zakładach Bytowa, czy w zakładach pozarolniczych w samym Tuchomiu (Urząd Gminy, szkoła, drobne zakłady rzemieślnicze). W 1953 r. powstała rozlewnia piwa i wytwórnia wód gazowanych, która zaopatrywała pięć okolicznych gmin. Obecnie przekształcona jest w zakład mechaniczny.
Rok 1945 przyniósł zasadniczą zmianę w stosunkach panujących na Ziemi Tuchomskiej. W lutym 1945 roku dotarła do Tuchomia wojna, a na początku marca toczyły się kilkudniowe walki. Po jego zdobyciu władzę w Tuchomiu objęła komendantura armii radzieckiej, która mieściła się w budynku naprzeciwko poewangelickiego kościoła. Konferencja pokojowa w Poczdamie (VII-VIII 1945) ostatecznie przyznała Ziemie Odzyskane Polsce. Początkowo Tuchomie jako część powiatu Bytowskiego pozostawało w granicach okręgu Pomorza Zachodniego utworzonego 14.02.1945 roku. Parę miesięcy później, w dniu 7 lipca, wraz z sąsiednimi powiatami teren ten został przekazany do województwa gdańskiego. Następne zmiany podziału administracyjnego włączyły powiat bytowski do województwa szczecińskiego, a następnie w nowo utworzonym województwie koszalińskim. Stopniowo tworzono tu polską administrację, przejmowano władzę od komend wojskowych. Już w 1945 roku podzielono obszar powiatu na 9 gmin, a te na 61 gromad. Po kilku zmianach ostatecznie w 1947 r. przyjęto podział na 7 gmin wiejskich, w tym Tuchomie, licząca 9 gromad.
Zagadnienie ludności gminy Tuchomie jest bardzo złożone ze względu na zmiany jakie zaszły tu po roku 1945. Szybkość natarcia Armii Czerwonej spowodowała bezplanową ucieczkę ludności.1.08.1945 r. stan zaludnienia Gromady Tuchomie wynosił 60 %, w porównaniu do roku 1939. Ówczesną Gromadę Tuchomyśl zamieszkiwało wówczas 448 Polaków i 2159 Niemców. Postanowienia konferencji poczdamskiej mówiły o wysiedleniu ludności narodowości niemieckiej z terenów, które zostały zwrócone Polsce i zasiedlenie tych terenów przez ludność polską. Ludność niemiecka stała się celem odwetu Armii Czerwonej za zbrodnie nazistów. Przez pierwsze tygodnie rabunek i gwałty na terenie gminy były na porządku dziennym. W rezultacie akcji przesiedlania na terenie wsi pozostała garstka ludności niemieckiej. Po roku 1945 ponad połowę mieszkańców stanowili Kaszubi, czyli Pomorzanie, rodzima ludność Pomorza, posługujących się językiem kaszubskim. Kaszubi autochtoni, rdzenni mieszkańcy, zamieszkiwali głównie Piaszno, a także Ciemno. Znaleźli się oni w szczególnie trudnej sytuacji, gdyż przymusowo wpisywani byli na niemiecką listę narodowościową (Volksdeutsch Liste) i w cieleni do Wermachtu. Wielu Kaszubów razem z Niemcami zostało wywiezionych na roboty na Sybir. Także ludność napływowa z powodu nieznajomości stosunków narodowościowych uważała ich za Niemców ponieważ spotykała się z użyciem języka niemieckiego wśród Kaszubów.
Od 1947 roku Tuchomie, stało się miejscem wysiedlenia dla Łemków, którzy przybyli tu w wyniku akcji „Wisła ”. Miała ona zlikwidować zbrojne podziemie ukraińskie. Takie skupienie ludności przybyłej z różnych stron miało ogromny wpływ na życie gminy. Było to zjawisko właściwe dla wszystkich tzw. Ziem Odzyskanych. Spotykali się ludzie o różnych postawach społecznych, politycznych, moralnych, różnym poczuciu kultury duchowej, materialnej, reprezentujący różne tradycje i nawyki grupowe, co nieraz powodowało konflikty. Przez cały okres powojenny ludność zajmowała się głównie rolnictwem zarówno indywidualnym, spółdzielczym, jak i państwowym. Część ludności zatrudniona była w spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, część w zakładach Bytowa, czy w zakładach pozarolniczych w samym Tuchomiu (Urząd Gminy, szkoła, drobne zakłady rzemieślnicze). W 1953 r. powstała rozlewnia piwa i wytwórnia wód gazowanych, która zaopatrywała pięć okolicznych gmin. Obecnie przekształcona jest w zakład mechaniczny.
